Jakie oleje roślinne są najzdrowsze?
Wybierając oleje roślinne spośród wszystkich dostępnych na rynku musimy wiedzieć, czym się kierować, by wybór był jak najbardziej korzystny dla naszego zdrowia. W dużym stopniu decydują o tym zawarte w nim kwasy tłuszczowe – istotny jest ich rodzaj i proporcje.
Oleje roślinne zawierają trzy rodzaje kwasów tłuszczowych:
– nasycone kwasy tłuszczowe, które znajdują się np. w oleju z awokado;
– jednonienasycone z grupy omega-9 zawarte np. w oliwie z oliwek, oleju z awokado, oleju rzepakowym (są istotne w diecie przeciwmiażdżycowej)
– wielonienasycone kwasy NNKT – nie są wytwarzane przez ludzki organizm, dlatego należy dostarczać je wraz z pożywieniem. Do tej grupy kwasów zaliczymy kwasy omega-3 i omega-6
O najlepszym wpływie oleju roślinnego na stan zdrowia człowieka w dużej mierze decyduje właśnie ilość w ich składzie kwasu omega-3. Idealny stosunek kwasów omega-6 do omega-3 w oleju powinien wynosić 4:1. W większości diet stosunek ten zostaje zaburzony – dominują kwasy omega-6, przez co utrudniona zostaje biodostępność kwasu linolenowego w organizmie.
Jak wybrać odpowiedni olej?
Powszechnie używany w kuchni olej kukurydziany, czy rafinowany z pestek winogron, to niestety tłuszcz bez wartości zdrowotnych, w którym przeważa zawartość kwasu omega-6. Jego duże spożycie powoduje wzrost zapotrzebowania na antyoksydanty, które znajdują się w owocach i warzywach. Aby zneutralizować działanie kwasów omega-6 należy wzbogacić dietę o ryby i owoce morza, które są bogactwem kwasów omega-3.

Oleje rafinowane i nierafinowane
Rafinacja oleju, to proces, który oczyszcza go ze szkodliwych metali ciężkich, ale co gorsze pozbawia go też cennych składników odżywczych. Pozyskany w ten sposób olej może zawierać niebezpieczne tłuszcze trans, które dla człowieka są toksyczne. Najlepszym rozwiązaniem jest całkowite wyeliminowanie olejów rafinowanych z diety.
Oleje roślinne mają korzystne działanie, kiedy używane są w naturalnej formie, na zimno. Najlepszym wyborem jest zakup oleju nierafinowanego, z krótką datą przydatności do spożycia. Powinno się przechowywać je w lodówce, ponieważ kwasy omega-3 ulegają szybkiemu rozpadowi pod wpływem temperatury.
Obróbka termiczna znacznie przyspiesza proces utleniania kwasów tłuszczowych znajdujących się w olejach roślinnych. Produktami utleniania są wodoronadtlenki i nadtlenki (związki rakotwórcze) oraz aldehydy, ketony, kwasy i węglowodory, które uszkadzają błony komórkowe, struktury wewnątrzkomórkowe, działają cytotoksycznie, wywołują zaburzenia żołądkowo-jelitowe i wykazują działanie mutagenne.
Do smażenia – najbardziej nadają się tłuszcze o wysokiej temperaturze dymienia, które nie ulegają paleniu i utlenianiu na patelni. Na działanie takich temperatur najbardziej odporne są tłuszcze nasycone np. olej kokosowy. Do szybkiego przesmażenia można używać też oliwy z oliwek extra virgin, oleju ryżowego i nierafinowanego oleju rzepakowego z pierwszego tłoczenia.