Ferrytyna – czym jest? I o czym może świadczyć jej nadmiar oraz
niedobór?

Z każdym rokiem wzrasta nasza świadomość na temat znaczenia utrzymywania
odpowiednich stężeń makroelementów i mikroelementów w organizmie. Ogromną uwagę
zdajemy się przywiązywać przede wszystkim do poziomu żelaza we krwi, które przecież
odpowiada za pełnienie wielu ważnych funkcji. Większość z nas jest świadoma, iż
najbardziej obfite w żelazo są czerwone krwinki (nazywane także erytrocytami). Warto
jednak wiedzieć, że w naszym organizmie obecny jest także inny ważny składnik
odpowiedzialny za gospodarkę żelaza – ferrytyna. Pod tą tajemniczą nazwą skrywa się
białko, które przez wielu nazywane jest „magazynem żelaza” w organizmie człowieka. Co
powinniśmy wiedzieć na temat ferrytyny? Jakie funkcje spełnia w naszym organizmie? I
jak oznaczyć jej prawidłowy poziom? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w
dalszej części artykułu.

Spis treści:

Czym jest ferrytyna?

Czym jest ferrytyna?

Ferrytyna stanowi część układu białek, które odpowiedzialne są przede wszystkim za
gospodarkę żelaza w organizmie. Magazynuje ona jony niniejszego pierwiastka w formie
nietoksycznej dla człowieka. Co ciekawe, jedna cząsteczka ferrytyny może zawierać w sobie
aż 4 500 atomów żelaza.
Ferrytyna to białko, które bez trudu możemy znaleźć zarówno w organizmach zwierzęcych,
jaki i roślinnych. Jest ona obecna we wszystkich komórkach naszego ciała, ze szczególnym
uwzględnieniem wątroby, śledziony, szpiku kostnego oraz mięśni. Ponadto, znajdziemy ją
także w osoczu krwi, dzięki czemu bez trudu jesteśmy w stanie oznaczyć poziom jej stężenia
w organizmie.
Ferrytyna to także składnik, który należy do grupy tak zwanych „białek ostrej fazy”. Oznacza
to, że wzrost jej stężenia towarzyszy zazwyczaj obecności stanu zapalnego toczącego się w
organizmie.

W świetle współczesnych ustaleń, w organizmie osoby dorosłej może znaleźć do 1,0 do 1,5
grama cząsteczek ferrytyny. Za utrzymywanie jej optymalnego stężenia w organizmie
odpowiedzialne są jony żelaza, które odpowiadają także za syntezę hemoglobiny. Dlatego też,
im w naszym organizmie znajduje się więcej cząsteczek żelaza, tym wyższe
prawdopodobieństwo, że znajduje się w nim także wyższe stężenie ferrytyny.
Warto jednak wiedzieć, że podwyższony poziom ferrytyny w badanej próbce krwi może także
związany być z innymi czynnikami. W tym między innymi z toczącym się w organizmie stanem
zapalnym lub z zaburzeniami czynności wątroby.

Ferrytyna – jakie funkcje spełnia w naszym organizmie?

Ferrytyna spełnia dwie bardzo ważne funkcje w organizmie człowieka.
• Po pierwsze: MAGAZYNUJE – a tym samym odpowiada za tworzenie zapasów
żelaza w kluczowych narządach. Ponadto chroni organizm przed szkodliwym wpływem
niniejszego pierwiastka i stanowi swoisty rezerwuar dla procesu powstawania i
różnicowania erytrocytów (erytropoezy). W związku z tym, możemy przyjąć, że
stężenie ferrytyny w osoczu pośrednio wskazuje na zawartość żelaza w naszym
organizmie.
• Po drugie: INFORMUJE – nie tylko o poziomie żelaza we krwi, ale także o
możliwości występowania stanu zapalnego w naszym organizmie. Warto bowiem
pamiętać, że ferrytyna zaliczana jest to „białek ostrej fazy”.

Niedobór ferrytyny – objawy i możliwe przyczyny

Niedobór ferrytyny związany jest przede wszystkim z niedostatecznym poziomem żelaza we
krwi. Wśród objawów związanych z niniejszym stanem wyróżnia się:
• Osłabienie odporności organizmu, a tym samym zwiększenie naszej podatności na
działanie szkodliwych wirusów i bakterii;
• Problemy z utrzymywaniem koncentracji, a tym samym zmniejszenie wydajności
podczas pracy umysłowej;
• Wyraźne osłabienie kondycji włosów i paznokci obejmujące zwiększenie łamliwości paznokci, rozdwajanie końcówek włosów i ich nadmierne wypadnie;
• Bladość oraz wysuszenie skóry;
• Zmiany w obrębie błony śluzowej języka;
• Przyspieszenie rytmu serca;
• W niektórych przypadkach – chwiejność emocjonalna.

Obniżony poziom stężenia ferrytyny w surowicy krwi w wielu przypadkach może wskazywać
na rozwój anemii. Niemniej jednak, za niniejszy stan odpowiedzialnych może być także szereg
innych czynników, wśród nich wyróżniamy:
• Zmiany hormonalne u kobiet związane z przebiegiem menopauzy;
• Obfite miesiączki;
• Rozpoznanie choroby autoimmunologicznej związanej z niedoczynnością tarczycy –
choroba Hashimoto;
• Ciążę;
• Rozpoznanie jednej z chorób odpowiedzialnych za złe wchłanianie, w tym choroby
Leśniowskiego – Crohna, celiakii, czy też wrzodziejącego zapalenia jelita grubego;
• Niedobór witaminy C w diecie – witamina C odpowiada bowiem za ułatwienie
przyswajania żelaza z produktów pokarmowych;
• Doświadczenie obfitego krwawienia, na przykład na skutek urazu.
Specjaliści z zakresu zdrowia coraz większą uwagę przywiązują do znaczenia odpowiedniej
diety dla utrzymywania optymalnego poziomu ferrytyny we krwi. Zauważają oni, że problem
niedoboru niniejszego białka występuje często u osób, które stosują radykalne diety lub
znacznie ograniczają spożycie produktów bogatych w żelazo, w tym produktów mięsnych.

Nadmiar ferrytyny – objawy i możliwe przyczyny

Podwyższenie poziomu ferrytyny we krwi wskazuje w większości przypadków na obecność
stanu zapalnego. Warto bowiem pamiętać, że podobnie jak CRP, tak i ferrytyna należy do grupy
„białek ostrej fazy”, które wzrastają kilkukrotnie w sytuacji zakażenia organizmu oraz/lub
występowania choroby przewlekłej.
Specjaliści zwracają uwagę, że podwyższenie poziomu ferrytyny może w niektórych
przypadkach związane być także z przeciążeniem organizmu żelazem. Taka sytuacja ma
miejsce szczególnie wtedy, gdy jednostce towarzyszy zwiększone wysycenie tak zwanego
białka transportowego, a mianowicie transferryny.

W tym miejscu warto podkreślić, że z sytuacją przeładowania organizmu żelazem możemy
spotkać się zazwyczaj wtedy, gdy:
• Pacjent suplementuje niniejszy pierwiastek w nadmiernych ilościach;
• Pacjent poddawany był licznym przetoczeniom krwi;
• U pacjenta rozpoznano hemochromatozę (chorobę uwarunkowaną genetycznie).

Nadmierny poziom ferrytyny we krwi może także świadczyć o:
• Chorobach wątroby, w tym występowaniu alkoholowego zapalenia wątroby, a także
wirusowego zapalenia wątroby typu B oraz C;
• Występowaniu chorób autoimmunologicznych, takich jak toczeń rumieniowaty, zespół
aktywacji makrofagów, reumatoidalne zapalenie stawów;
• Przewlekłym zaburzeniu czynności nerek.
Z podwyższonym poziomem ferrytyny w organizmie możemy mieć także do czynienia w
przebiegu niektórych chorób nowotworowych.
Objawy nadmiaru ferrytyny w organizmie są niejednokrotnie trudne do rozpoznania. Nie są
one bowiem specyficzne i mogą przybierać postać:
• Ogólnego złego samopoczucia, a także zwiększonego zmęczenia;
• Obniżenia poziomu energii seksualnej;
• Dolegliwości bólowych w obrębie mięśni i stawów;
• Nadmiernej utraty masy ciała (bez stosowania restrykcyjnych diet);
• Przyciemnionego koloru skóry.

Jeżeli u pacjenta rozpoznano istotne podwyższenie poziomu ferrytyny we krwi konieczne jest
przeprowadzenie szerokiej diagnostyki w celu rozpoznania przyczyn niniejszego stanu.

Jak zbadać poziom ferrytyny we krwi?

Oznaczenie poziomu ferrytyny w organizmie jest niezwykle proste i polega na jednorazowym
poborze próbki krwi (zazwyczaj z żyły łokciowej). Ważne jest, aby badanie przeprowadzane
było w godzinach porannych i po minimum 8 godzinnej przerwie pacjenta od spożycia
ostatniego posiłku. Przed badaniem, warto skonsultować się także z lekarzem odnośnie
przyjmowanych leków oraz suplementów diety, które mogą wpłynąć na wynik.
Wskazaniem do określenia poziomu ferrytyny w organizmie jest przede wszystkim:
• Podejrzenie występowania niedokrwistości;
• Podejrzenie rozwoju choroby nowotworowej;
• Kontrola pacjenta przyjmującego suplementy diety z żelazem;
• Podejrzenie u pacjenta występowania przewlekłego stanu zapalnego;
• Podejrzenie występowania hemochromatozy.
Badanie poziomu ferrytyny w organizmie, w miarę możliwości, powinno być przez nas
wykonywane regularnie. Niniejsze białko jest bowiem doskonałym informatorem o możliwości
występowania stanów zapalnych.
W tym miejscu warto zaznaczyć, że wartości dotyczące referencyjnego poziomu ferrytyny we
krwi mogą się różnić między sobą w zależności od wybranego laboratorium, a przede
wszystkim wybranej jednostki pomiaru. Dlatego też, podczas interpretacji wyników zawsze
należy odnosić się do wartości, które podane zostały na raporcie wyniku.
Badanie poziomu ferrytyny w organizmie zazwyczaj wykonywane jest wraz z oznaczeniem
poziomu żelaza we krwi. Cena badania laboratoryjnego (określającego stężenie ferrytyny w
surowicy) waha się od 20,00 złotych do 40,00 złotych.

Jak przywrócić prawidłowy poziom ferrytyny w organizmie?

Istotne obniżenie poziomu ferrytyny w surowicy krwi wymaga podjęcia odpowiednich działań.
W pierwszej kolejności, zadaniem lekarza jest ustalenie przyczyn niniejszego stanu, a tym
samym zlecenie dalszej diagnostyki. Kolejnym krokiem, jest przekazanie właściwych zaleceń
dietetycznych, a także tych dotyczących suplementacji.

Wśród najważniejszych zaleceń dietetycznych związanych z obniżeniem poziomu ferrytyny
wyróżnia się:
• Wprowadzenie do jadłospisu produktów bogatych w żelazo hemowe (a zatem jaj,
wysokiej jakości podrobów, czerwonego mięsa, tłustych ryb morskich, a także
produktów roślinnych, takich jak nasiona roślin strączkowych, kasze pełnoziarniste
oraz suszone owoce);
• Wprowadzenie do jadłospisu produktów bogatych w witaminę C, a zatem takich, które
wspierają proces wchłaniania żelaza do organizmu;
• Istotne ograniczenie spożycia kawy oraz herbaty;
• Ograniczenie ilości produktów bogatych w wapń, który może hamować proces
wchłaniania żelaza;
• Rezygnacja za spożywania alkoholu.

W procesie walki z obniżonym poziomem ferrytyny w organizmie konieczne może okazać się
także wprowadzenie suplementacji żelazem. Dawka suplementacji (a także rodzaj preparatu
do tego służący) zawsze powinna wskazana być przez lekarza prowadzącego.
W sytuacji, w której mamy do czynienia z podwyższonym poziomem ferrytyny konieczne jest
jak najszybsze ustalenie przyczyny niniejszego stanu. To kluczowe dla wprowadzenia dalszych
metod zaradczych.

Podsumowanie

Nie podlega wątpliwości fakt, iż ferrytyna pełni wiele ważnych funkcji w naszym organizmie.
Odpowiada ona nie tylko za magazynowanie żelaza, ale także za informowanie nas o
występowaniu ewentualnych stanów zapalnych, a także chorób przewlekłych. Dlatego też, tak
ważne jest, aby każdy z nas przynajmniej raz na okres 1 roku oznaczał poziom niniejszego
białka w organizmie. Być może dzięki temu możliwe stanie się wczesne rozpoznanie
nieprawidłowości, które nie tylko wpływają na osłabienie naszego samopoczucia, ale także
mogą poważnie zagrażać naszemu zdrowiu.

Bibliografia