info@cosdlazdrowia.pl
+48 530 044 043
Zaloguj się
Dieta cukrzycowa – poznaj jej najważniejsze zalecenia
Prawidłowe odżywianie to bez wątpienia jeden z najważniejszych elementów leczenia osób chorujących na cukrzycę. Dostosowana do indywidualnych potrzeb pacjenta dieta powinna dostarczać wszystkich niezbędnych składników pokarmowych, dzięki którym możliwe staje się osiągnięcie nie tylko prawidłowego poziomu glukozy, ale także lipidów w surowicy krwi. Ponadto, prowadzone w odpowiedni sposób postępowanie dietetyczne oddziałuje na utrzymywanie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego oraz zapobiega rozwojowi miażdżycy i nefropatii. A co jeszcze warto wiedzieć na temat działania diety cukrzycowej? Jak wygląda jej przykładowy jadłospis? I czy osoby zmagające się z cukrzycą mogą spożywać alkohol? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz w dalszej części tekstu.
Spis treści:
Kilka słów na temat cukrzycy
Cukrzyca typu II należy do grupy chorób metabolicznych. Charakteryzuje się ona podwyższonym stężeniem glukozy we krwi, które powstaje na skutek upośledzonego działania lub wydzielania insuliny. Cukrzyca (określana także mianem zespołu zaburzeń metabolicznych) nieleczona w odpowiedni sposób może doprowadzić do nieprawidłowej czynności wielu narządów, w tym serca, nerek, a nawet oczu. Wśród rodzajów cukrzycy wyróżnia się:
- Cukrzycę typu I – związaną z niedoborem insuliny;
- Cukrzycę typu II – związaną z niedoborem insuliny oraz/lub insulinoopornością;
- Cukrzycę występującą na skutek endokrynopatii lub powikłań polekowych (specyficzne typy cukrzycy);
- Cukrzycę ciężarnych.
Współczesne badania naukowe zwracają uwagę na fakt, że jednym z najistotniejszych czynników ryzyka rozwoju cukrzycy typu II jest nieodpowiednia dieta oraz niska aktywność fizyczna. Okazuje się bowiem, że wprowadzenie prawidłowych nawyków żywieniowych oraz systematycznej aktywności fizycznej jest w stanie zarówno zapobiec rozwojowi niniejszej choroby, jak i spowolnić jej postępowanie.
Dieta cukrzycowa – na czym polega?
Odpowiednio zbilansowana dieta osoby zmagającej się z problemem cukrzycy najczęściej rozumiana jest jako umiejętność ograniczenia, a z czasem wykluczenia z jadłospisu produktów stanowiących źródło łatwo przyswajalnych węglowodanów. Jednocześnie, niezwykle ważne jest, aby dieta ta była jak najbardziej zbliżona do aktualnych zaleceń żywieniowych, opartych o piramidę żywienia opracowaną dla zdrowego człowieka.
Leczenie dietetyczne cukrzycy powinno obejmować kilka elementów, w tym miedzy innymi:
- Edukację pacjenta;
- Wskazówki dotyczące całkowitej kaloryczności diety;
- Rozdział posiłków i kaloryczności w ciągu dnia;
- Wskazanie właściwych grup pokarmowych, które zapewniają źródło niezbędnych kalorii.
Podczas opracowywania zaleceń dla pacjenta zmagającego się z problem cukrzycy, należy uwzględnić zarówno jego masę ciała, wskaźnik BMI (wskaźnik masy ciała), obecność chorób współistniejących (w tym chorób w obrębie układu sercowo-naczyniowego, nadciśnienia tętniczego, zaburzeń lipidowych), poziom glikemii poposiłkowej, uwarunkowań kulturowych oraz indywidualnych związanych z codziennym żywieniem.
Najbardziej podstawowe z założeń diety cukrzycowej obejmują unikanie, a najlepiej wykluczenie źródeł pokarmowych bogatych w cukry proste, częstsze, a przede wszystkim regularne spożywanie posiłków, wprowadzenie do jadłospisu dużej ilości warzyw oraz wykluczenie z diety produktów stanowiących źródło nasyconych kwasów tłuszczowych (ze szczególnym uwzględnienie tłuszczów TRANS).
[products_slider]
Dieta w cukrzycy – cele
- Po pierwsze: Zapewnienie pacjentowi odpowiedniej ilości energii oraz składników pokarmowych, które są niezbędne dla utrzymania prawidłowej czynności organizmu;
- Po drugie: Utrzymanie lub osiągnięcie należnej masy ciała. W przypadku osób z nadwagą oraz pacjentów otyłych, konieczne okazuje się zastosowanie diety redukcyjnej;
- Po trzecie: Osiągnięcie prawidłowego poziomu wskaźników metabolicznych, takich jak: glikemia, HbA1c, lipidy;
- Po czwarte: zmniejszenie ryzyka wystąpienia powikłań związanych z przebiegiem cukrzycy.
W jakich przypadkach stosowana jest dieta cukrzycowa?
Leczenie żywieniowe cukrzycy powinno dostosowane być do indywidualnych potrzeb oraz wymagań pacjenta. Warto jednak wiedzieć, że ogólnych zaleceń diety cukrzycowej powinni przestrzegać między innymi:
- Pacjenci, u których rozpoznano cukrzycę typu II;
- Pacjenci, u których rozpoznano stan przedcukrzycowy, objawiający się nieprawidłową tolerancją glukozy oraz/lub niewłaściwym poziomem glikemii na czczo.
Najważniejsze zalecenia diety cukrzycowej
Poniżej (w 10 krokach) przedstawione zostały najważniejsze zalecenia diety cukrzycowej.
KROK 1. Zwracaj uwagę na kaloryczność swojej diety. Skonsultuj wraz z dietetykiem wartość kaloryczną swojego jadłospisu. W przypadku nadwagi, a zwłaszcza otyłości, konieczne staje się zastosowanie diety redukcyjnej w celu osiągnięcia prawidłowej masy ciała. Warto wiedzieć, że osiągnięcie i utrzymanie takiego stanu wpływa na poprawę ogólnego stanu zdrowia oraz lepszą kontrolę glikemii.
KROK 2. Spożywaj produkty pełnoziarniste. W diecie cukrzycowej ważne jest wyeliminowanie białego pieczywa. Od tej pory głównym źródłem węglowodanów powinny stać się produkty z pełnego ziarna, takie jak: pieczywo i makaron razowy, kasze gruboziarniste, brązowy ryż, płatki owsiane. Takie produkty mają nie tylko niższy indeks glikemiczny, ale także dostarczają do naszego organizmu spore ilości błonnika pokarmowego (niezbędnego dla prawidłowej czynności układu pokarmowego).
KROK 3: Jedz regularnie. Spożywaj od 4 do 5 zrównoważonych posiłków dziennie w stałych odstępach czasu.
KROK 4. Wprowadź do swojej diety warzywa. Świeże jarzyny są źródłem cennych składników pokarmowych, takich jak błonnik oraz antyoksydanty (wykazujące działanie przeciwnowotworowe). Ponadto, warzywa są niskokaloryczne. Podczas stosowania diety cukrzycowej zadbaj o to, aby zjeść przynajmniej 4 porcje warzyw każdego dnia (1 porcja warzyw to np. 1 pomidor). Dokładaj warzywa do każdego ze spożywanych posiłków.
KROK 5: Ogranicz spożycie owoców. A na pewno spożywaj je rzadziej niż warzywa. Owoce są naturalnym źródłem cukrów prostych. Dlatego też, mogą gwałtownie podnieść poziom glukozy we krwi. Jeśli zmagasz się cukrzycą, postaw na 1 porcję owoców dziennie. Wybieraj jagody, borówki, maliny, truskawki oraz jabłka.
KROK 6. Pamiętaj o produktach mlecznych. Każdego dnia spożywaj 2 porcje naturalnych produktów mlecznych, najlepiej w fermentowanej postaci (np. jogurtu lub kefiru). Wybieraj produkty naturalne bez dodatku cukru oraz owoców.
KROK 7. Jedz ryby i nasiona roślin strączkowych. Ogranicz spożycie czerwonego mięsa do maksymalnie 2 razy w tygodniu.
KROK 8. Unikaj smażenia. Warzywa spożywaj najlepiej w świeżej postaci. Mięsa oraz ryby gotuj na parze, piecz w piekarniku lub na grillu elektrycznym. Jeśli jednak raz na jakiś czas zapragniesz zjeść coś smażonego, unikaj dużych ilości tłuszczu, a przede wszystkim nie panieruj mięsa.
KROK 9. Wyklucz ze swojej diety słodycze, nadmierne ilości soli oraz tłuszczów pochodzenia zwierzęcego.
Krok 10. Pamiętaj o regularnym piciu wody. Wypijaj minimum 1,5 wody każdego dnia.
Czy osoby z cukrzycą mogą spożywać alkohol?
Spożywanie alkoholu w umiarkowanych ilościach (nie więcej niż 10g czystego alkoholu na dobę) może wywierać pozytywny wpływ na funkcjonowanie układu sercowo naczyniowego. Niemniej jednak, spożywanie alkoholu w przypadku osób chorujących na cukrzycę nie jest wskazane. Okazuje się, że alkohol hamuje uwalnianie glukozy z wątroby, a w związku z tym może sprzyjać rozwojowi niedocukrzenia. Dlatego też, jeśli osoby chorujące na cukrzycę decydują się na spożycie alkoholu, muszą to robić w czasie spożywania posiłków. Co ciekawe, kaloryczność spożywanego alkoholu powinna wliczona być w dzienne zapotrzebowanie energetyczne danej jednostki.
Dieta cukrzycowa – tabela produktów
Poniżej przedstawiona została tabela, w której znajdują się produkty zalecanie, dozwolone (w umiarkowanych ilościach) oraz niewskazane w przebiegu cukrzycy.
DIETA CUKRZYCOWA – PRODUKTY
| GRUPA PRODUKTÓW | ZALECANE | DOZWOLONE (jedynie w umiarkowanych ilościach) | ZAKAZANE |
| PRODUKTY ZBOŻOWE | -pieczywo razowe oraz żytnie; -pieczywo graham; -kasze gruboziarniste (np. kasza gryczana, kasza pęczak); -makarony pełnoziarniste; -płatki owsiane. | -pieczywo typu pumpernikiel; -kasze drobnoziarniste (np. kasza manna, kasza kus-kus). | -jasne pieczywo pszenne; -pieczywo cukiernicze; -mąka pszenna; -biały ryż i makaron; -słodzone i błyskawiczne płatki śniadaniowe. |
| WARZYWA I OWOCE | -ogórek świeży, sałata, brokuły, brukselka, cukinia, cykoria, fasolka szparagowa, kapusta, koperek, pomidory, pietruszka, bakłażan, grzyby, seler naciowy, rukola, papryka; -borówki, maliny, jeżyny, truskawki, owoce cytrusowe, kiwi, wiśnie, morele, brzoskwinie, nektarynki. | -marchew, seler, korzeń pietruszki, buraki, groszek, soczewica, fasola, bób, ziemniaki (krótko gotowane w lekko osolonej wodzie bez dodatków); – śliwki, gruszki. | -rozgotowane warzywa, smażone buraki, oprószana marchewka, warzywa z puszki, frytki oraz ziemniak w formie puree; -winogrona, banany, owoce z puszki oraz owoce suszone, bardzo dojrzałe owoce. |
| MLEKO I PRZETWORY | -chude sery twarogowe | -mleko o obniżonej zawartości tłuszczu; -naturalne jogurty, kefiry, maślanki; -sery żółte oraz homogenizowane o obniżonej zawartości tłuszczu. | -tłuste mleko; -śmietana; -mleko skondensowane; -serki topione; -słodzone desery mleczne. |
| MIĘSA i RYBY | -drób, cielęcina, królik; -chude wędliny (zwłaszcza drobiowe); -świeże ryby (np. dorsz, mintaj, makrela, sandacz, szczupak); -białko jaja. | -chude mięso wieprzowe; -polędwica; -ryby w oleju; -tłuste ryby morskie; -żółtko jaja. | -podroby; -tłuste mięso; -salami; -pasztet; -parówki; -tłuste kiełbasy; -ryby smażone na maśle; -owoce morze; -jajecznica na maśle z dodatkiem boczku. |
| TŁUSZCZE | -Wysokiej jakości oleje roślinne np. olej lniany, olej rzepakowy, oliwa z oliwek (najlepiej spożywane na zimno). | -Olej słonecznikowy, kukurydziany, z pestek winogron, olej sojowy; -miękkie margaryny o obniżonej zawartości tłuszczu i najniższej możliwej zawartości oleju palmowego. | – Masło, smalec, słonina, twarde margaryny do pieczenia i smażenia. |
| PRZYPRAWY | -sok z cytryny; -koperek; -natka pietruszki; -kminek; -bazylia; -oregano; -wanilia; -cynamon. | -sól, -ostre przyprawy (np. pieprz cayenne, papryka chili). | -majonez; -kostka bulionowa; -sosy z paczki (np. sos pieczeniowy); -ocet. |
| NAPOJE | -woda mineralna; -słaby napar z herbaty; -filtrowana kawa; -świeże soki z warzyw. | -odtłuszczone mleko; -kawa zbożowa; -świeże soki owocowe (bez dodatku cukru). | -alkohol; -napoje owocowe; -słodzone napoje gazowane. |
[products_slider]
Przykładowy jadłospis diety cukrzycowej
JADŁOSPIS I
Śniadanie: Kanapka z chleba razowego z dodatkiem pasty na bazie chudego twarogu, ze szczypiorkiem oraz rzodkiewkami. Do tego: Sałatka z pomidora i świeżych liści bazylii oraz 1 łyżeczka oliwy z oliwek. Do picia: Szklanka wody z plastrem cytryny;
II Śniadanie: Sałatka z serem feta o obniżonej zawartości tłuszczu z dodatkiem ogórka zielonego, pomidorów malinowych, rukoli, oliwek, soku z cytryny oraz tartych suszonych pomidorów i oliwy z oliwek. Do picia: szklanka herbaty zielonej;
Obiad: Dorsz pieczony w pergaminie z dodatkiem młodych gotowanych ziemniaków i kopru. Do tego: Surówka z kapusty kiszonej oraz tartej marchewki. Do picia: szklanka wody mineralnej;
Podwieczorek: Koktajl na bazie kefiru naturalnego z dodatkiem otrąb pszennych oraz borówek amerykańskich;
Kolacja: Leczo wegetariańskie na bazie papryki, cebuli czerwonej, pomidorów oraz cukinii. Do tego: kromka chleba razowego. Do picia: szklanka lekkiego naparu z ulubionej herbaty.
JADŁOSPIS II
Śniadanie: Płatki owsiane na wodzie z dodatkiem świeżych borówek oraz orzechów włoskich. Do picia: szklanka świeżo wyciśniętego soku z pomarańczy oraz szklanka wody mineralnej;
II Śniadanie: Kanapka z chleba razowego z dodatkiem mozzarelli o obniżonej zawartości tłuszczu, świeżej rukoli, pomidorów malinowych oraz kiełków brokułu. Do picia: szklanka wody z plastrem cytryny;
Obiad: Grillowana pieś z kurczaka z dodatkiem sosu jogurtowo-koperkowego. Do tego: mix sałat z dodatkiem pomidorów oraz oliwy z oliwek;
Podwieczorek: Koktajl na bazie liści szpinaku z dodatkiem ulubionych warzyw. Do picia: szklanka wody mineralnej;
Kolacja: Kasza gryczana z dodatkiem oliwek oraz suszonych pomidorów. Do picia: lekki napar z ulubionej herbaty.
Cukrzyca ciężarnych – najważniejsze zalecenia żywieniowe
Mianem cukrzycy ciężarnych (cukrzycy ciążowej) określa się stan wysokiego stężenia glukozy we krwi, które rozpoznawane jest w trakcie ciąży. Po porodzie, u większości kobiet stan ten normalizuje się, niemniej jednak u niektórych pacjentek może doprowadzić do rozwoju cukrzycy typu II w niedalekiej przyszłości. Dlatego też, tak ważne jest, aby podczas cukrzycy ciężarnych przestrzegać poniższych zaleceń.
- Po pierwsze: Dostosuj kaloryczność diety do poszczególnych trymestrów ciąży, Twojej wagi oraz aktywności fizycznej;
- Po drugie: Jedz systematyczne posiłki. Najlepiej 3 główne oraz od 1 do 3 mniejszych posiłków;
- Po trzecie: Zawracaj uwagę nie tylko na ilość, ale także rodzaj spożywanych węglowodanów;
- Po czwarte: Pamiętaj, że głównym źródłem węglowodanów w diecie powinny być produkty pełnoziarniste, wyróżniające się niskim indeksem glikemicznym;
- Po piąte: Nie spożywaj cukrów prostych w postaci słodyczy, ciasteczek, miodu, dżemów, konfitur, napojów owocowych;
- Po szóste: Unikaj spożywania fruktozy;
- Po siódme: Jeśli Twój stan na to pozwala, systematycznie wykonuj ćwiczenia fizyczne.
Podsumowanie
Dieta cukrzycowa stanowi podstawę leczenia żywieniowego w przebiegu cukrzycy typu II. Polega ona przede wszystkim na wprowadzeniu do codzienności zdrowych zasad odżywiania z ograniczeniem cukrów prostych, pochodzących między innymi z produktów pszennych. Korzyści ze stosowania diety cukrzycowej jest wiele. Niemniej jednak, na największą uwagę zasługuje uzyskanie kontroli nad poziomem glukozy we krwi oraz istotne zmniejszenie ryzyka rozwoju powikłań cukrzycy w przyszłości. Co ciekawe, stosowanie diety pod okiem doświadczonego dietetyka pozwoli nam także na osiągnięcie prawidłowej masy ciała, a tym samym lepszego zdrowia i samopoczucia.
Bibliografia: